Игіліктің бәрі ортақ...

«Біздің балалар көрнекілік құрал емес»

«Мүгедектігі бар адамның әу бастағы қиындығы ол дүниеге келгеннен басталады. Кемістігі бар сәбиін қолға алудың өзі жас ана үшін үлкен сынақ. Оның осы кезден бастау алатын психологиялық, психикалық күйі оңай қабылдана қалатын процесс емес, - дейді психолог Мира ДӘУЛЕТҚЫЗЫ. - Жұмыс барысында олармен жиі әңгімелесемін. Біле білсеңіз, олардың бала күтімінен бөлек өзге де ауыртпалықтары жетіп асады. Тұрмыстық қажеттілік заттарының (жол қатынасы, мүмкіндігі шектеулі адамдардың қимыл қозғалысына арналған құралдар, аппараттар, т.б.) жетіспеуінен бөлек, жас аналарды қажытатын жағдай көп. Олар бұл мәселеде, ең алдымен, қалыпты адамдардың өздерін қабылдай алмайтынына, кемсітушілікке жол берілетініне шағымданады. «Журналистер, қоғам белсенділері, тіпті, әртүрлі орталықта жұмыс істейтін қызметкерлер біздің балаларды, ең алдымен, өздеріне көрнекілік зат ретінде пайдаланғысы келетіні ұнамайды» дейді кейбір аналар. Біз оларға психолог маман ретінде жағдайды түсіндіруге тырысамыз, ол ойларының көп ретте бұрыс екенін, қоғам белсенділері мүгедектігі бар адамдарға шын ниетімен көмектескісі келетінін айтамыз».

Мира Дәулетқызының пікірінше, біздің демократиялық, құқықтық делінетін қоғам бойында әртүрлі ерекшелігі бар адамдарды, яғни, тастанды балалардан бастап, жазаға тартылған адамдарды, жынысқа бөлінушілікті (трансгендер түсінігін), тіпті, баласы суицидтен қайтқан отбасын, одан берірек қарасақ, әлеуметтік жағдайы өздерімен сәйкеспейтін адамдарды (бай мен кедей психологиясы) дұрыс қабылдай бермейтін жағдайлар кездесіп жатады.

Олай болса, біз инклюзивті қоғам, инклюзивті орта құруға дайынбыз ба? Мұндай ұғым, мұнай ұстаным біздің қоғамда қалыптасты дей аламыз ба? Теңқұқылық идеясы бізде бір жолға қойылған ба?

«Үкімет оларға бар жағдайды жасап отыр»

Әлеуметтанушы Сәуле НАУРЫЗБАЕВА, инклюзивті білімге қатысты сауалнамалар нәтижесі біздің ортаның бұл түсініктен, бұл мәселеден бейхабар екендігін дәлелдегенін айтады. «Тіпті, «олар неге агрессивті көңіл күйде жүреді, үкімет мүмкіндігі шектеулі жандарға бар жағдай жасап жатыр ғой? Мүгедек баласын сылтауратып әкімшіліктен бәрін алып жатыр» дейтін адамдарды да жолықтырдым. Осындай көзқарастардан кейін мүмкіндігі шектеулі адамдардың бойындағы ашу-ыза, өкпе-наланың себебін түсінеді екенсіз», - дейді маман.

Сәуле Наурызбаева, мұндай маңызды да «нәзік» тақырыптарды көпшіліктің назарына журналистердің зерттеулері, бақылаулары, шағын ролик, хабарлары арқылы жеткізе беру керектігін баса айтады.

«Қазір бұл мәселеде әртүрлі ерекшеліктері бар адамдардың өздері де белсенді бола бастады. Осыдан біраз уақыт бұрын «Азаттық» радиосынан Қырғызстандағы трансгендер жайлы жазылған мақаланы оқыдым. Ол өзін ортасы, айналасы, туыстары қалай қабылдағанын, қоғамдағы бұл мәселеге қатысты көзқарастардың қандай екендігі жайлы айтады, арасында баланың әкесі де пікір білдіреді. Біздің арамызда да әртүрлі тағдыр иелері толып жүр. Демек, бұл адамзатқа ортақ мәселе. Түптеп келгенде жер бетінің игілігі де бүкіл тіршілік иесіне ортақ. Сондықтан да, біз құқықтық сауатты қоғам өкілі ретінде білім де, медицина да, мәдениет те, тіршілік етіп отырған ортамыздың да ортақ екенін түсінуіміз керек», - дейді әлеуметтанушы.

Шолпан ҚАРАЕВА