«СЕН ДЕ БІР КІРПІШ ДҮНИЕГЕ, КЕТІГІН ТАП ТА, БАР ҚАЛАН»

Алғашқы кофехананың ашылуы...

2009 жылы АҚШ-тың Хьюстон қаласына бардым. Сонда қаламын деген жоспар болған. Кофеге деген қызығушылық та сонда басталды. Starbucks кофеханасына кірген бойда, маған ондағы атмосфера қатты ұнады: жас қыздар мен жігіттер қызу жұмыс істеп, біразы емтиханға дайындалып жатты. Сол бір сәт ерекше есімде қалған... Бір жылдан кейін елге келіп, шаңырақ көтердім, қазір төрт балам бар. Кейін ұзақ уақыт мемлекеттік қызметте: әкімдікте, ұлттық компанияларда, министрлікте жұмыс істедім. Онда күнде қайталанатын бір сарындағы жұмыстан шаршап, өз бойымдағы барлық потенциалды қолданғым келді. Сөйтіп жеке кәсіпкерлікке ден қойдым.

Алғашында ресейлік робототехника мектебінің франшизасын сатып алып, айналыстым, бірақ ол сәтсіз болды.

Бірде Facebook беттерін ақтарып отырып, Әмірхан Омаровтың парақшасынын SmArt.Point коворкинг-орталығына кофехана керек деген ақпарат оқыдым. Ойланбастан онымен байланысып, өз ұсынысымды айттым. Оған дейін кофе бизнесінде тәжірибем де жоқ-тын. Тек өзіме деген сенім ғана болды. Коворкинг-орталықта кофехана ашуға ірі кәсіпкерлердің біразы ниетті болған. Бірақ басшылығы соңында бізді таңдағанына әлі күнге дейін таңғаламын. Кофехана орнын жалға алғаннан кейін Халел Ыбыраев деген серіктесіммен теңде-тең қаржы құйып, мақсаттарды белгілеп, кофе бизнесін бастап кеттік.

Басында шымкенттік кәсіпкердің Salem coffee деген франшизасын тегін алдық. Бір жылдан кейін ірі ребрендинг жасап, кофеханаға Urbo cofee атауын бердік. Қазір бізде жалпы саны 14 кофехана бар. Нұрсұлтанда үшеуі, Шымкентте екеуі және Алматыда тоғызы жұмыс істеп тұр. Тәжірибеміз аз болғасын да шығар, бұл бизнесті бастауға 14 млн теңге құйдық. Бірақ кейін түсінгенім: мұндай көп қаржы салудың қажеті жоқ екен. Қазір SmArt.Point-тағы кофехананы өзім басқарамын. Басқа жердегілерді серіктестеріміз басқарады.

Кофехана ашқысы келетіндерге кеңес

Кофе бизнесінде ең маңыздысы – локация. Бизнес кітаптарда да «Локация, локация және локация» деп үш рет қайталанады. Соңғы екі жылда кофехана ашушылар көбейіп кетті. Себебі бұл бизнес аса көп қаржы да, ресурс та қажет етпейді. Оны ашу үшін 100 м² емес, шағын бұрыштан 8-10 м² де жетеді. Қымбатқа түсетіні – кофемашина. Бірақ оны жалға алуға не бөліп төлейтін етіп сатып алуға болады. Кейде көп мөлшерде кофе алған жер машинаны тегін беруі де мүмкін. Ал бар ашу үшін шамамен 400-500 мың теңге көлемінде қаржы жұмсалады. Онда да қолданған материалдарға байланысты. Кофенің 1 келісі 50-60 стақан. Сонда бір айда шамамен 20 келідей кофе қажет болады.

Біз басында франшизамен жұмыс істедік. Сондықтан кофені франшиза иелері беретін. Жеке бренд болғаннан кейін қуырылған кофені тек Қазақстаннан аламыз деген қағиданы ұстанамыз. Себебі Ресейден келетін кофе қашан қуырылғаны белгісіз, әрі сенімсіз. Негізі сапалы кофенің қуырылғанына бір айдан артық уақыт өтпеуге тиіс.

Баристаға кофе дайындауды бір күнде үйретуге болады. Жұмыстың ретін түсініп, қызметкерлерді бақылау үшін басында өзіміз де кофе дайындауды үйреніп алдық. Кофехана ашарда үш ай пайда түспеуі мүмкін деген есеппен бюджетті үш айға жоспарлау керек. Бұл арада кофехана орнын жалға алу ақысы мен жұмысшылардың айлығын қоса есептеу керек.

Франшиза сатып алудың пайдасы

Жақында брендтің франшизасын сату ойда бар. Онда бренд атауы да, дайын бизнес те ескерілген. Сондай-ақ біз дайын мәзір мен өзіміздің кофені береміз. Техникалық картасын, калькуляциясын, дизайнын дайындап, баристаны үйретеміз. Франшизамен жұмыс істеу жаңадан бизнес бастаушыға және екінші кәсібін ашқалы жатқан кәсіпкерге өте ыңғайлы. Себебі бастапқыда бірнеше рет қателесіп, шығынға батқанша, үш-төрт жылдық тәжірибені бірден үйреніп алған тиімді. Ақысын бір рет төлесе жеткілікті. Келісімшарт кем дегенде 3 жылға құрылады... Біз бір-екі ай көлемінде мемлекеттік бағдарлама арқылы несие алып, кофе қуыратын цех ашамыз. Қазір қажет құрал-жабдықтарды сатып алуға кірістік. Болашақта сол цех жанынан баристаларға сабақ өткіземіз, оларды конкурс, чемпионаттарға дайындаймыз.

Starbucks-пен арадағы бәсекелестік...

Біздің кофехананың басқалардан айырмашылығы кофенің сапасында. Көбі бізді маркетингтік тиімді шешім нәтижесінде танымал болды деп ойлайды. Бірақ біз ең басында, яғни кофехана өз жұмысын бастаған тұста ғана танылу үшін блогерлерді шақырдық. Кейін мүлдем жарнама жасаған жоқпыз. Біз кофехананың атауын өзгертіп жатқанда жанымызға Starbucks орналасты. Шыны керек, оны естігенде қорқып та қалдық. Қалай дегенмен, олардың бренді бүкіл әлемге танымал, қаржы айналымы да ірі. Алғаш ашылған кезде олар түрлі акция жасап, тегін кофе де таратты. Сол айда біздің кофенің сатылымы 30%-ке азайды. Кейін уақыт өте кофе танитындар бізге қайтып оралды. Бір жағынан олардың бағасы 3 есе қымбат. Екіншіден, біздің кофенің жарамдылығы өтпеген, жаңадан қуырылған. Қазір біз бір-бірімізді толықтыратын болдық. Мысалы, клиенттер онда орын болмаса, бізге келеді. Ол жақтан кофе алса, бізден тәтті тоқаш алады. Бүгінде бұл қалыпты жағдай, тіпті осы айда SmArt.Point-тағы кофеханамыз табысы бойынша рекорд жаңартып, 7 млн теңгеден астам пайда әкелді. Әлемдік брендпен бәсекелес болғаннан кейін қазір енді ештеңеден қорықпайтын болдық.

Urbo не мағынаны білдіреді?

Urbo – «қала» деген мағынада, яғни Urbo coffee – қалалық кофехана. Ал дизайндағы велосипед – дамыған қаланың элементі, транспорттың экологиялық түрі, әрі ол тек алға жүреді. Кофехананың дизайнын өзім жасадым. Жалпы, кофеханадағы атмосферасының жағымды, ыңғайлы, жайлы болуы өте маңызды.

Қызметкерлерге талап

Қызметкерлердің үнемі өсіп, дамығанын қалаймын: олар дамыса, Urbo да өседі. Біздің қызметкерлердің орташа жасы 21-де. Әдетте біз бұл салада бұрын-соңды жұмыс істемеген жастарды шақырамыз. Оның екі себебі бар. Біріншіден, бұрын мұндай салада жұмыс істемеген адам тазалыққа мұқият болады. Байқағаным қоғамдық тамақтану орнында жұмыс істегендердің біразында жаман әдет қалыптасуы мүмкін. Бәрінде демеймін, кейбіреуінде ұрлау, асқа немұрайлы қарау дегендей әдеттер қалыптасып жатады. Екіншіден, адамға бәрін жаңадан үйреткен оңай. Себебі кофе дайындаудың түрлі әдісі бар. Ал тәжірибесі барлар бастапқыда қалай үйренсе, солай қалыптасып қалады. Қанша үйретсең де, өз білгенінен шыға алмай жатады. Ондайларға біздің стандартты үйрету қиын. Жаңадан ашылған кезде баристаны Шымкенттен шақыртып, кетіп қалмасын деп оған үй іздедік. Кейін ол жалақысын алдын ала сұрап алды да, қашып кетті. Сондықтан жұмысқа қулық-сұмдықты білмейтін жастарды алуға тырысамыз. Оларды өзіміз өсіріп, дамытқымыз келеді.

Соңғы кезде қызметкерлердің әрқайсысының жеке дамуына көп көңіл бөліп жүрмін. Жақында кітап оқуды бастаймыз. Ұжым мүшелері мен үшін өз отбасымдай. Мереке, туған күндерде жиналып тұрамыз.

Жастарға айтарым: тәуекел етуден қорықпаңдар, өздеріңе сенім арта біліңдер. Адам қанша жасқа келсе де, өзін үздіксіз дамытуы керек. Бір орында отырып «болдым, толдым» дейтін адам ешқашан жетістікке жете алмайды.

Мейірім БАҚЫТЖАНОВА
Фото: Айгүл ХОЖАНТАЕВА