«ӘДЕТТЕ АУТИСТ БАЛАЛАР ТАЛАНТТЫ БОЛАДЫ...»

Арайлым қазір аутист балаларды оқыту орталығын басқарады. Ол бізге мектеп ашу жобасы мен атқарып жатқан жұмыстары туралы әңгімелеп берді.

Арайлым, Сіздер жоспарлаған мектеп – аутист балалар мектебі қандай болады?

Қазір қордың атынан көптеген идея жүзеге асырылып жатыр. Бірақ біздің басты мақсатымыз – аутизм синдромы бар балаларға қолдау көрсетіп, арнайы мамандандырылған мектеп ашу. Мектептің жобасы дайын, демеушілер де табылды. Құрылыс көктемде басталады. Екі жылда бітіп қалады. Мектепте 1–11 сынып аралығындағы 500-ге жуық бала білім алады деп отырмыз. Әр сыныпта 1–3 және 3–4 балаға дейін оқытылады...

Білім бағдарламасы туралы не айтасыз, оны кімдер дайындайды?

Жалпы білім беретін мектептің оқу бағдарламасын аутист балаларға бейімдеуге және педагог дайындауға Лондондағы National Autistics Society ұйымы көмектеседі. Біз бұл жобаны бастамас бұрын, осы ұйымды тауып, серіктес болуға ұсыныс жасадық. Олардың бұл салада 50 жылдан астам тәжірибесі бар. Ұйым мамандары әр балаға жеке даму жоспарын құруға жәрдемдеседі.

Мектеп жанынан балабақша да ашылады. Ал 10–11 сыныпта балалар арнайы мамандық бойынша оқытылады деген де жоспар бар.

Қандай мамандықтар бойынша?

Мамандықтар тізімі әзірше анықтала қоймады.

Бұл мектеп тек алматылықтар үшін бе, әлде...

Мектептің өз интернаты болады. Онда басқа өңірден келген балалар орналастырылады. Бірақ, бұл мектеп ағылшын әдісімен оқытылатындықтан, ақылы болады. Дегенмен ата-ана баласының оқуына немқұрайлы қарамасын деген мақсатта оқу ақысының азғантай бөлігін ғана төлейтін етеміз.

Оқу орны аумағында мүгедектігі бар балаларға арнап кинотеатр ашылады. Себебі оларға қазір көптеген қоғамдық орындары қолайсыз. Одан қалды, адамдардың пікірі де балаға және ата-анасына психологиялық қысым жасайды...

Қазір бізде аутизм синдромы бар балаларды оқытатын орталық жұмыс істейді. Онда 30-ға жуық бала білім алады. Орталықта 20-дан астам мұғалім сабақ береді. Әр балаға жеке оқу бағдарламасы дайындалады. Командамызда педагогтарды қосқанда 30-ға жуық адам жұмыс істейді.

Аутист балаларды жалпы білім беретін мектепте оқыту жеткіліксіз бе? Жалпы, оларда мұндай мүмкіндік бар ма?

Қазақстанның барлық аймағындағы орта мектептерде инклюзив білім беретін түзету кабинеттері бар. Бірақ жалпы білім беретін мектептерде мүгедектігі бар балаларға сабақ беретін маман жетіспейді. Ондағы мұғалімдер денсаулығы қалыпты балаларға сабақ беріп үйреніп қалған. Ал түзету кабинетінде жұмыс істеу үшін тағы да қосымша білім қажет. Мысалы, аутист балаларда кей сезім мүшелері қатты дамыған. Олардың кейбірінің көру, есту қабілеті қалыпты емес. Сондықтан да олардың жүйкесіне, психикасына зақым келуі мүмкін. Осы себепті де мұғалім оларды оқытудың арнайы әдісін меңгеруі керек. Ондай балалармен орта мектептерде логопед, психолог қана жұмыс істеуі мүмкін. Бірақ онда балаларды оқуын аяқтатып, белгілі бір мамандыққа баулу ескерілмеген. Сөйтіп, көбі 9 сыныпқа дейін оқып, бірте-бірте қоғамнан бөлектеніп, оқшаулана бастайды.

Әдетте аутист балалар талантты болады. Олардың ерекше қабілетін, талантын шыңдап, дамытса, жақсы нәтиже көрсетуге болады. Сондықтан олармен жеке жұмыс істеу өте маңызды. Олардың есте сақтау қабілеті жоғары, математика және музыка сияқты белгілі бір салада дарынды болады, бірнеше тілді меңгеруі де мүмкін.

Атақты физик Альберт Эйнштейнді де аутист болған деседі.

«Тегін түскі ас» және «Тепло» жобасының мақсаты қандай?

Мен өзім KIMEP университетінде мемлекеттік басқару мамандағы бойынша оқыдым. Университеттегі студенттік ұйымның қатарында жүріп қайырымдылық шараларын ұйымдастыратынбыз. Солардың бірі «Тегін түскі ас» бағдарламасы. Онда зейнеткерлерге, жалпы барлық мұқтаж жандарға тегін түскі ас тараттық. Кейін Тимур Бекайдаров деген досыммен «Тепло» жобасын қолға алдық. Алматының бірнеше сауда орталығына, супермаркеттерде «Тепло» атты қорап қойылды. Қораптарда ай сайын 1,5 тоннадай киім жиналады. Оны біз көпбалалы, әлеуметтік жағдайы нашар отбасыларға таратамыз.

Мені көп жер жұмысқа шақырады. Бірақ мен мектеп ашу туралы жобамызды соңына дейін жеткізгім келеді.

ЕРІКТІЛЕР ІЗДЕЙМІЗ

Біздің орталықта тәжірибеден өткісі келетін жастарды қуана қарсы аламыз. Бізге орысша, ағылшынша аудара алатын, балалармен жұмыс істеп, ата-аналармен байланыс жасайтын ерікті қажет. Бізде оқитын баланың көбі қоғамнан бөлініп қалған. Достармен араласып, ойнау, ойын-сауық орталығына бару, кино көру дегенді білмейтіндері де бар. Сондықтан олармен уақыт өткізгісі келетіндер болса, біз оларға тренинг жүргізіп, балалармен жұмыс істеуді үйретуге дайынбыз.

Адам жас кезінде жастық максимализммен ақкөңіл болып, мұқтаж жандарға мейіріммен қарап, көмектесу, басқаларға қамқор болуды көбірек ойлайтын сияқты. Студент кезімізде қайырымдылық шараларын ұйымдастырудан жалықпайтынбыз. Қазіргі жастардың дамуына көп мүмкіндік жасалған. Олар сол күшін әлеуметтің дамуына, қайырымдылыққа жұмсаса екен деймін.

Сұхбаттасқан Мейірім БАҚЫТЖАНОВА